Strona główna | English
	> Użyteczność > Artykuły > “Myszką po mapie”
Powrót

Oto artykuł, którego nieco zmieniona wersja ukazała się w numerze 8/2003 magazynu Enter. Oryginalny artykuł można zobaczyć na dole strony. Myszką po mapie Czym jest mapa serwisu WWW? Czy tylko mało znaczącą podstroną, czy ważnym elementem witryny? Jak powinna wyglądać i na co warto zwracać uwagę przy jej projektowaniu? Pojęcie mapy serwisu (ang. site map) powinno być jasne nawet bez dodatkowego tłumaczenia. To po prostu wydzielona strona, na której znajdziemy “witrynę w pigułce” – listę wszystkich (bądź najważniejszych) podstron serwisu ułożoną w sposób odzwierciedlający ich faktyczny układ i zależności między nimi. Zadania mapy serwisu Zgrabna i użyteczna mapa serwisu Amazon.com, chociaż ikonki wydają się zbyt małe Chociaż wydawać by się mogło, że to jedynie mało znacząca funkcja, mapa serwisu ma kilka naprawdę ważnych zastosowań. Po pierwsze, może ona pomóc internautom chcącym szybko znaleźć pożądaną informację. Naturalnie część skorzysta wtedy z opcji wyszukiwania (jeśli taka w danym serwisie istnieje), inni powalczą ze standardową nawigacją lub przejrzą stronę główną. Jak wynika z badań, około 25% zerknie jednak właśnie na mapę serwisu, aby tam znaleźć poszukiwane dane. Po drugie, mapa będzie nieocenioną pomocą dla osób, które na naszej witrynie po prostu się... zgubiły. Pamiętajmy, iż hierarchię całej witryny zna w całości tak naprawdę tylko jej webmaster (chociaż w przypadku wielkiego serwisu nawet on może mieć z jego wizualizacją problemy), natomiast każdy internauta musi ją sobie wyobrazić i zbudować “w głowie”, w oparciu o widoczne elementy nawigacji. Nie jest to łatwe zadanie i sami na pewno przypomnimy sobie wiele sytuacji, kiedy to w żaden sposób nie mogliśmy zrozumieć, jak poukładano informacje na aktualnie odwiedzanej witrynie. W podobnych momentach na ratunek może przyjść właśnie mapa serwisu, która układ podstron powinna pokazać nam wprost, bez żadnych niedopowiedzeń bądź niejasności. Wystarczy rzut okiem, żeby uzyskać dużo pełniejszy obraz serwisu. Trzecia funkcja wreszcie to wyjście naprzeciw osobom, które są po prostu naszym serwisem zaciekawione, i po odwiedzeniu paru podstron zaczynają się zastanawiać, co jeszcze atrakcyjnego mogą w nim znaleźć. Oczywistym jest, iż warto podsycić to zainteresowanie. Wygląd i funkcjonalność Ta zbędna mapa serwisu zawiera tylko cztery odnośniki, w dodatku obecne już w nawigacji Projektując mapę serwisu pamiętajmy, iż – tak jak zwykła mapa – powinna być ona przede wszystkim funkcjonalna. Internauci szybko zniechęcą się, jeżeli nasz spis stron przeładujemy grafiką, lub, co gorsza, zastosujemy nietypowy, animowany lub dynamicznie budowany interfejs. Ponadto, jeżeli nasza mapa serwisu wymagać będzie instrukcji użytkowania, choćby nawet najprostszej, oznacza to najprawdopodobniej, iż dla wielu odwiedzających stanie się zbyt skomplikowana i przez to bezużyteczna (tę zasadę warto zapamiętać, gdyż jest prawdziwa także w przypadku wielu innych elementów interfejsu witryny). Idealnym rozwiązaniem wydaje się po prostu uporządkowana, podzielona na sekcje lista podstron, przedstawiona za pomocą zwykłego tekstu. Nie powinna być ona oczywiście zbyt krótka (bardzo ogólny pogląd na temat hierarchii serwisu daje nam przecież już nawigacja), ani zbyt długa (internauta szybko się w niej zgubi) – przyjmuje się, iż optymalną wielkością są dwa lub trzy przeciętnego rozmiaru ekrany. Jeżeli już musimy skorzystać z grafiki, stosujmy ją z umiarem i to jedynie wtedy, kiedy wnosi coś użytecznego. Na mapach serwisów paru witryn można spotkać np. miniaturki najważniejszych podstron, co jest skądinąd ciekawym rozwiązaniem, jednak tak naprawdę wprowadza tylko zamieszanie i znacznie zwiększa czas wczytywania się strony. Prosta gwiazdka, a od razu wiadomo, który odnośnik zaprowadzi internautę do innego serwisu Oczywiście mapa ma pełnić rolę nie tylko informacyjną, tak więc nazwa każdej podstrony powinna być od razu odnośnikiem do niej. Dodatkowo pamiętajmy o tym, aby już odwiedzone przez internautę podstrony były oznaczone innym kolorem. Właśnie tutaj jest to szczególnie ważne, gdyż znacznie zmniejsza ryzyko zabłądzenia w gąszczu stron. Wprawdzie na mapie serwisu nie muszą, a nawet nie powinny znajdować się wszystkie podstrony (chyba, że nasz serwis jest dość mały), postarajmy się jednak, aby nie pominąć żadnej z najważniejszych sekcji. Internauta spodziewa się, że za pomocą mapy serwisu trafi do każdego zakamarka serwisu, nawet jeśli będzie się musiał do niego trochę “dokopać”. Pominięcie akurat tego, którego właśnie poszukuje, sprawi mu bardzo niemiłą niespodziankę. A skoro już mowa o odnośnikach i podstronach... Jeżeli zajdzie konieczność umieszczenia na mapie także odnośników do zewnętrznych serwisów, oznaczmy je w jakiś sposób. Nietrudno sobie wyobrazić zagubienie internauty, który nagle niespodziewanie dla samego siebie znajdzie się w innym serwisie (tym bardziej, iż często zdarza się, że moment przejścia pozostaje niezauważony). Pilnujmy też, aby mapa nie zdezaktualizowała się – stare powiedzenie mówi, iż informacja nieaktualna (a co za tym idzie nieprawdziwa) może przynieść więcej szkody niż jej brak. A już na pewno odnośniki prowadzące do “czterysta czwórek” (czyli nieistniejących podstron) nie wystawią nam dobrej opinii. Przy tak skomplikowanej instrukcji mapa serwisu staje się praktycznie bezużyteczna Musimy wreszcie zadbać o to, aby internauta mógł łatwo odnaleźć samą mapę serwisu. Najlepszym drogowskazem będzie odnośnik do mapy na każdej podstronie w widocznym, chociaż nie nazbyt eksponowanym miejscu; tradycyjnie wybiera się tutaj któryś z rogów ekranu. Ponieważ nie przyjął się żaden powszechnie rozpoznawany symbol mapy serwisu, wystarczy odnośnik tekstowy nazwany “Mapa serwisu”, “Lista stron” lub podobnie. Pomóżmy też internautom i dodajmy parę słów o mapie na podstronach z pomocą, informacjami o witrynie czy wyszukiwaniem. Wykonanie Mimo, iż istnieje oprogramowanie przygotowane specjalnie do tworzenia map serwisów, a odpowiednie funkcje są obecne także w wielu HTML-owych “kombajnach” (takich jak FrontPage czy Dreamweaver), to mając na uwadze przedstawione wcześniej sugestie (maksymalnie trzy ekrany, posługiwanie się głównie tekstem) nawet ręcznie stworzenie mapy serwisu nie wydaje się bardzo skomplikowanym zadaniem. Na tej skądinąd przyjemnej mapie odnośniki wyglądają jak zwykły tekst Z drugiej strony, jeżeli do tworzenia elementów nawigacji stosujemy np. języki skryptowe (takie jak PHP) powiązane z bazami danych, możemy wówczas z ich pomocą przygotowywać dynamicznie także mapę serwisu. Ma to tę podstawową zaletę, iż mapa serwisu zawsze będzie “na czasie”, dostosowując się płynnie do zmian w nawigacji. Jeśli opiekujemy się bardzo skomplikowaną witryną, warto zastanowić się także nad dodatkowymi (ale nie alternatywnymi!) rozwiązaniami pokrewnymi z mapą serwisu, np. alfabetycznym indeksem stron lub pojęć, spisem ilustracji itp. itd. Warto również wybiec trochę w przyszłość i zapoznać się ze znacznikiem <LINK>, który pozwala określać zależności między poszczególnymi stronami serwisu i jest już obsługiwany przez takie przeglądarki, jak Mozilla czy Opera. Co to ma wspólnego z mapą serwisu? Otóż wszystko wskazuje na to, iż z czasem przeglądarki będą coraz bardziej zorientowane w hierarchii odwiedzanych witryn, i w końcu mapa serwisu będzie po prostu kolejnym standardowym okienkiem podobnym do historii czy ulubionych odnośników. Czy warto? Strony dotyczące tworzenia map serwisów: Site Map Usability Maps of Web Sites Site Maps Usability Tips Mapping Your Site Czy każdy serwis powinien być wyposażony w mapę? Niekoniecznie – czymże innym niż nieco upiększonymi mapami są np. główne strony Onetu lub Wirtualnej Polski? W takim wypadku wprowadzanie prawie identycznej mapy spowodowałoby jedynie zagubienie się u internauty. Należy tutaj kierować się więc przede wszystkim zdrowym rozsądkiem – pamiętajmy, iż mapy mają pomagać, a nie przeszkadzać. Podobnie nie miałoby większego sensu budowanie mapy dla serwisu składającego się z pięciu podstron, ale już przy nieco bardziej skomplikowanej hierarchii wypadałoby taką mapę stworzyć. Tym bardziej, iż w porównaniu np. z dobrze funkcjonującą wyszukiwarką zbudowanie mapy serwisu wydaje się zadaniem dość prostym. I nawet jeśli aktualnie z map serwisu korzysta tylko jedna czwarta internautów, warto chyba zatroszczyć się o nich. Marcin Wichary

Oto oryginalny artykuł: Źródło: “Enter,” nr 8/2003, str. 128-129

Strona dodana 20 lipca 2003 roku. Copyright © 2002-2005 Marcin Wichary	Wersja do druku | Kontakt | Mapa serwisu